Bir Romanı Nasıl İnceleriz?
Bir romanı incelemek için aşağıya sıralayacağım soruları cevaplamamız gerekir. Ama bir zorunluluk da yoktur tabi. Ek olarak da söylemek gerekirse, benim yazdıklarımdan daha fazla inceleme sorusu da mevcut. Sorular şöyle;
- Roman ve yazar hakkında bilgi edininiz.
- Romanın bibliyografyasını-künyesini- yazınız. (Yazarın soyadı, adı, kitabın adı, baskı sayısı, yayınevi(adresi değil), yer, yıl…)
- Romanın konusunu belirtiniz.
- Romanın anadüşüncesi nedir?
- Romanda belli başlı hangi sorunlar işlenmiştir? Bu sorunlarla ilgili olarak yazarın okura iletmek istediği mesaj veya mesajlar nelerdir?
- Romanın bir planını çıkarınız.
- Romanda olaylar; oluş sırasına göre mi yoksa geriye dönüşlerle mi verilmiştir?
- Romandaki ara düğümleri, düğümü ve ana düğümleri belirtiniz. Not:Düğüm; merak uyandıran öğedir. Nedeni belli olmayan ve nereye varacağı belirsiz olaylar, insanda merak uyandırır. Bu merak öğeleri düğümdür. Ana düğüm; romanın başında anlatılan sonunda çözülen düğümdür. Ara düğüm; Ana düğüm devam ederken onu desteklemek için ortaya atılan ve bir süre sonra çözülen küçük merak öğeleridir.
- Romanda başlıca karakterler kimlerdir? Hangi özellikleriyle vurgulanmışlardır? not: Karakterler ikiye ayrılır; ana karakter-romanın neredeyse tamamı bu kişiyle ilgilidir. Anadüşünceyi o temsil eder. Olaylar onun çevresinde döner. Anadüğüm de ana karaktere bağlıdır. Ana karakter için temel ölçüt ilgi çekici olması gerekir. Karakterler üç yönden incelenir: Fizyolojik yön-Görünüş-, Sosyolojik yön-Kişinin ailesinin toplumsal durumu,statüsü, yetiştiği cemre, eğitimi vs- , Psikolojik yön-Kişilik özellikleri vs-
- Romanda olaylar hangi zaman diliminde başayıp bitiyor?
- Romanda tasvirler nasıl verilmiştir? Not: Kişi, doğa, zaman vb tasvirler vardır. Yazar gördüğünü olduğu gibi veriyorsa nesnel tasvirdir. Kendi duygularını katıyorsa subjektif tasvirdir. Tasvirler iki teknikten oluşur; olayların akışını durdurarak bir bütün halinde, uzun ve ayrıntılı olarak ya daolayların akışını durdurmadan parçalar halinde ve kısa kısa,aralara serpiştirerek.
- Roman hangi toplumsal mekan ve ortamda geçmektedir?
- Bunların verilişinde hangi ayrıntılar verilmiştir?
- Romanda açıklanması okura bırakılan yerler var mıdır? Bölümler varsa nereler?
- Romanda olaylar kim tarafından verilmektedir?
- Yazarın kendine özgü bir üslubu var mıdır? Not: Üslup, Eserin okunabilmesi için dilinin anlaşılır olması gerekir. Yazının temel öğesi cümle olduğuna göre yazarın anlatım biçimimi de cümle çeşidi belirler. Kimi yazarlar kısa kimileri uzun ve karmaşık kimileri de devrik cümlelerden hoşlanır. Bir yazar konuşma dilinin, ortak anlatım özelliklerinden ne kadar yararlanırsa o kadar çok okunur.
- Yazar romanında değişik yazı türleri kullanmış mıdır?
- Romanda iç konuşmalar ve çağrışımlar var mıdır?
- Romanda çözümlemeler var mıdır? Not: Çözümleme; olayın, kişilerin bilinmeyen yönlerinin açığa çıkarılması.
- Roman üzerine bir yorum yazısı yazınız.
- Romanın, sizin duygu ve düşünce dünyanıza katkıları neler oldu?
- Romanda sizi etkileyen ne veya neler oldu? Örneklerle açıklayınız.
- Yazarın mesajı hakkında neler düşünüyorsunuz?
- Romanın beğendiğiniz ve beğenmediğiniz yönleri nedir, örneklerle açıklayınız.
- Romanı tavsiye eder misiniz? Niçin?
- Yazara, romanla ilgili bir mektup yazınız. (Yorumla eş değer)
- Romana adı niçin verilmiştir?
….. vb sorularla uzatabiliriz incelememizi. Yararlı olması dileğiyle…
